Berikut adalah perbandingan antara kata-kata bahasa Aceh dengan bahasa Gayo yang tidak seakar dengan bahasa Melayu.
Bahasa Gayo | Bahasa Aceh | Bahasa Melayu |
Ama | Mbah* | Ayah |
Asu | Asèë | Anjing |
Awah | Babah | Mulut |
Ben | Ban | Baru |
Blang | Blang | Sawah |
Boh | Beh, Bôh | Ya |
Dul | Dhôy | Debu |
Empus | Lampôih | Kebun |
Éngon | Ngiëng | Lihat |
Galak | Galak | Suka |
Hèk | Hèk | Capek |
Ine | Nang* | Ibu |
Jamur | Jambô | Pondok |
Jarak | Jarak | Jauh |
Jeroh | Jroh | Baik |
Lagu | Lagèë | Seperti |
Manuk | Manok | Burung (G), Ayam (A) |
Mat | Mat | Pegang |
Pantan | Panton | Lembah |
Reduk | Reudôk | Mendung |
Rumpun | Rumpuën | Kangkung |
Telu | Lhèë | Tiga |
Uk | Ôk | Rambut |
Ulu | Ulèë | Kepala |
Uruk | Uruëk | Lobang |
Usi | Sië | Daging |
Uwes | Weuëh | Kasihan |
*) Kata “nang” dan “mbah” sudah sangat jarang digunakan.
Sebagai gantinya sekarang dipakai kata “mak” dan “yah”.
Berikut adalah perbandingan antara kata-kata bahasa Aceh dengan bahasa Gayo yang seakar dengan bahasa Melayu.
Bahasa Gayo | Bahasa Aceh | Bahasa Melayu |
Ku | U | Ke |
Tun | Thôn | Tahun |
Urip | Udép | Hidup |
Bunyi /a/ pada bahasa Melayu menjadi bunyi /o/
Bahasa Gayo | Bahasa Aceh | Bahasa Melayu |
Tanoh | Tanoh | Tanah |
Tanom | Tanom | Tanam |
Bunyi /è/ pada bahasa Melayu menjadi bunyi /i/
Bahasa Gayo | Bahasa Aceh | Bahasa Melayu |
Timak | Timbak | Tembak |
Nyan kana lom.
Na cit lôn deunge2,
>>: tulu (Gayo), lhéë (Acèh), tiga (Melayu).
>> wôk (Gayo), Ôk (Acèh), rambut (Melayu).
>> Môrép (Gayo), Udép (Acèh), Hidup (Melayu).
Ise (Singkil),Sa (Gayo), Soe (Aceh)= siapa (Melayu)
Bage (Singkil), Lagu (Gayo), Lagee (Aceh) = Seperti / Bagai (Melayu)
Uwer (G) = Weue (A) = Kandang lembu
@ Mulyadi: Kapan Bang ada situs belajar bahasa Singkil???
singkil sama dengan pakpak dairi….rumpun batak toba-simalungun-angkola-mandailing-karo-pakpak dairi-gayo-alas….jadi terlalu memaksakan gayo alas rumpun melayu.
sedikit bahasa alas…
abang abang, kakak laki-laki;
abis in: pengabisan, terakhir; pengabisan (or pengabisen) made kutandai, orang terakhir tidak saya kenal
abu-abu kelabu;
adepen hadapan
aduk campur, ngaduk;
agak kira, anggap; harap (?); agakku, saya kira; agakku iye made segagah èdi, saya rasa dia tidak segagah itu
agar-agar supaya, agar
ajang mempunyai; ktk. mpung
ajar belajar; belajar, telajar, belajar; ngajar, mengajar; pelajar, pelajar, murid
akér akhir;
akibat akibat;
aku aku, saya;
amak tikar;
aman aman; cp.
amé ibu; amé sentue mertua perempuan;
ampuh banjir;
anak anak; anak rumah isteri; anak kute penghuni
ané-ané 1) anai-anai; 2) ani-ani
anggun ayun;
angin 1) angin, hawa; cerangin berangin; 2) udara, cuaca, iklim;
angkat angkat; merangkat; merangkat berangkat;
antare antara;
antat hantar, kirim;
anun seberang
apahen yang mana; apahen kunci si kaubenéken? yang mana kunci kauhilangkan?
api api; deleng merapi volcano/gunung berapi
apus hapus
ari 1) layan; 2) dari; kau ròh Kutacane ari engkau datang dari Kutacane.;
arit arit
asal asal;
asar sarang;
asin ktk. masin
até hati;
atòu lihat; ktk. idah; ngatòu
awé muka;
B
babah mulut;
babe bawa;
babi babi;
babò dangkal; lawé ni paye made mbagas, babòne pepiga séntiméter, air di rawa tidak dalam, dangkalnya beberapa senti
bace baca; ktk. mace
badak badak
bagas 1) (di) dalam; 2) di, dalam, pada; 3) (m)bagas, dalam;
bagé seperti; mepale bagé, bermacam-macam;
bagi ba(ha)gi; ktk. magi; aku pangan sebagi mpat kuwéh sesade, saya makan seperempat kue sendirian
bahan 1) buat, kerja; 2) (?)letakkan, taruh; bahanen, pekerjaan; mebahan, bekerja; pebahanen, berpesta
bahasa (atau basa) bahasa
bahaye bahaya; mebahaye, berbahaya; tanduk èdi tajem serte mebahaye, tanduk itu tajam serta berbahaya
baju baju; baju jas, jas; baju kebaya, kebaya
bal bola
balang belalang;
(m)balik pulang, balik; kebalikenne, sebaliknya; malikken, mengembalikkan; anak di nakal su, kekene kebalikenne rajin kelihen ni sekòlah, anak itu terlalu nakal,
kakaknya sebaliknya rajin sekali di sekolah
balòk tukang kayu
bambang ktk. tali
bamu kepadamu; ktk. bang
bane 1) kepadanya, kepada mereka; ktk. bang; 2) bane kampil tempat sirih
bang untuk, bagi, kepada, (ktk. bangku, bamu, bane, bante);
bangké bangkai
bangku kepadaku; ktk. bang
bangsi sj. suling;
baning sj. penyu;
bante kepada kita; ktk. bang
bare bahu;
(m)baru baru saja; kami mbaru sòh penjare ari, kami baru tiba dari penjara;
aku mbaru nginum t éh tòk, aku baru minum teh tawar
(m)barue baru
batang pohon, batang; batang kayu, pohon; batang ruang, ruang, kamar; iye luar
batang ruangne ari, dia keluar dari kamarnya
batas bagian; batas,
batu 1) batu; 2) batu, kilo;
bau bau(-bauan)
bayak kaya;
bayar bayar; ktk. mayar (juga manyar)
baye buaya;
be ke, menuju; aku laus be Blangkejerèn, saya pergi ke Blangkejeren.;
bébas bebas
beberé kemenakan;
bebòn sore, petang; ktk. bebongi
bebongi pada malam; ktk. bongi
bécak becak
bèdi kunjungi (dari *bèd?); ktk. juga ròh; pulòu èdi nggòu aku bèdi, pulau itu sudah
saya kunjungi
bèdih ktk. hadih
bégang rebus;
begèdi begitu
begènde begini; aku suke rumah si begènde, saya suka rumah sejenis ini
bekas terletak, berbaring
békih rusa;
belande Belanda; urang belande, orang Eropah (Belanda)
(m)belang lebar;
belantare ktk. rimbe
-belas -belas
(m)belin besar, raya; mbelin tuke, bunting;
belòu sirih;
belus bekas; aku ngikut belus-belusne ni dalan, saya mengikut bekas-bekasnya di jalan
benar benar, betul
benatang binatang
benci benci
bènde hilang;
bengket ktk. keneng
beras beras;
(m)berat berat;
beré beri;
(m)béròng hitam;
beru 1) betina; 2) isteri;
besekep bioskop;
besi besi;
besur puas, kenyang;
(m)biah takut; ktk. juga (m)biar
biang anjing;
(m)biar capai, lelah
biase biasa
bibèr bibir;
bibi bibi
bijaksane bijaksana
(me)bije berbeda
biji biji, butir
bilik kamar, bilek
binsin bensin
bintang bintang;
(m)bise 1) suka; 2) bisa; (berbisa); iye mbise keneng ni lawé, dia suka berenang di sungai
bisul bisul
(m)bogoh dingin; ktk. (m)bòrgòh
bòn sore; ktk. bebòn
boné kemarin
bòngi malam; mbagas bòngi, jauh malam
(m)bòrgòh dingin; ktk. ((m)bogoh;
(m)bòrguh jantan; lembu mbòrguhku benatang si mbelin kalihen, sapi jantan saya adalah binatang yang sangat besar
bòrsi dayung
(m)bòrsih bersih;
bòtòl botol
buah 1) buah(-buahan); 2) satu; bebuah, satu per satu; lòt mbué si metanduk sebuah
ni hande, ada banyak badak yang bertanduk satu di sini
bual bohong, dusta;
buang buang
budak kanak-kanak;
budaye budaya
(m)bué ktk. (m)buwé
buet 1) bangun; 2) ambil, jemput; buetken, ambilkan; bueti, ambilkan untuk
bujang gadis
buk rambut, bulu/bulu
buke buka;
bukit bukit
buku buku
bulan bulan;
bule bundar, bulat;
buluh buluh, bambu
bulung daun; lòt mbué batang kayu mebulung, ada banyak pohon berdaun
bumi bumi;
bunge bunga;
bungki perahu
bungkusen bungkusan (<*bungkus)
bunuh 1) bunuh; 2) basmi
buru berburu; meburu, berburu; peburu, pemburu
bus bis
(m)buwé banyak; juga; pebué memperbanyak; lòt mbué batang kayu, ada banyak pohon