PENAMBAHAN BUNYI
1. Huruf /rK/ disisipi bunyi /eu/
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Harga | Hareuga |
| Harta | Hareuta |
| Kursi | Kureusi |
| Perlu | Peureulèë |
| Serta | Seureuta |
PENGHILANGAN BUNYI
1. Bunyi /a/ hilang.
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh | |
| Dialek 1 | Dialek 2 | |
| Bahasa | Bahsa | Basa |
| Bahawa | Bahwa | Bawa |
| Cahaya | Cahya | Caya |
| Pahala | Pahla | Pala |
| Sahabat | Sahbat | Sabat |
BUNYI MATI
1. Bunyi /d/ menghilang.
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Diam | Iëm |
2. Bunyi /f/ menjadi /ph/ (bila terletak di awal dan di tengah)
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Faham* | Pham |
| Fana* | Phana |
| Sifat* | Sipheuët |
3. Bunyi /f/ menjadi /h/ (bila terletak di akhir)
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Alif* | Aléh |
| Dhaif* | La‘èh |
| Insaf* | Inseuëh |
| Maaf* | Meu’ah |
BUNYI RANGKAP (DIFTONG)
1. Huruf /ia/ menjadi /ië/
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Diam | Iëm |
| Durian | Driën |
| Ketiak | Geutiëk |
| Kiat | Kiët |
| Nias | Niëh |
| Niat* | Niët |
| Tamiang | Teumiëng |
| Tiap | Tiëp |
| Wasiat* | Wasiët |
| Kecuali | |
| Biar | Biyeuë |
| Ikhtiar* | Ékeutieuë |
2. Huruf /iu/ menjadi /ô/
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Cium | Côm |
Untuk bentuk pdf silakan unduh di Docstoc.
BUNYI HIDUP
1. Bunyi /a/ menjadi /euë/
Contoh:
| Bahasa Melayu | Bahasa Aceh |
| Akhiran | |
| Akar | Ukheuë |
| Biar | Biyeuë |
| Bilal* | Bileuë |
| Halal* | Haleuë |
| Ikhtiar* | Ékeutieuë |
| Layar | Layeuë |
| Pagar | Pageuë |
| Tawar | Tabeuë |
| Tengahan | |
| Bilang | Bileuëng |
| Dahan | Dheuën |
| Empat | Peuët |
| Heran | Hireuën |
| Hutan | Uteuën |
| Limpan | Limpeuën |
| Orang | Ureuëng |
| Papan | Papeuën |
| Pedang | Peudeuëng |
| Pelepah | Peuleupeuëk |
| Sifat* | Sipheuët |
| Tulang | Tuleuëng |
| Udang | Udeuëng |
BUAH-BUAHAN = BOH KAYÈË
Buah apa yang paling kamu suka?
Boh peuë nyang paléng kagalak?
Saya paling suka buah jambu.
Lôn paléng galak boh jambèë.
Kalau kamu buah apa?
Meunyo kah boh peuë?
Kalau saya buah pepaya.
Meunyo lôn boh peuték.
Eh, kau petik mangga dulu!
Hay, kapot boh mamplam lèë!
Berikut adalah kata sifat (sipheuët) dalam bahasa Aceh.
Pandai : Carong
Bodoh : Bangay
Panjang : Panyang
Pendek : Paneuk
Tinggi : Manyang
Rendah : Miyub
Keras : Kreuëh
Lembek : Leumiëk
Kaya : Kaya
Miskin : Gasiën
Berikut adalah kosakata warna dalam bahasa Aceh.
Hitam : Itam
Putih : Putéh
Merah : Mirah
Kuning : Kunèng
Hijau : Ijô
Biru : Birô
Coklat : Suklat
Ungu : Ungu
Nila : Nila
Berikut adalah nama-nama binatang dalam bahasa Aceh:
Ayam : Manok
Bebek : Iték
Burung : Cicém
Bangau : Kuëk
Enggang : Nggang
Elang : Kleuëng
Rajawali : Siwah
Garuda : Geureuda
Perkutut : Meureubôk
Balam : Leuëk
Anjing : Asèë
Babi : Buy
Kucing : Mië
Lembu : Leumo
Kerbau : Keubeuë
Kambing : Kamèng
Biri-biri : Bubiri
Unta : Unta
Berikut adalah kosakata mengenai alam dalam bahasa Aceh:
Api : Apuy
Air : Ië
Angin : Angèn
Tanah : Tanoh
Matahari : Mata uroë
Bulan : Buleun
Bintang : Bintang
Langit : Langèt
Awan : Awan
Berikut adalah kosakata bahasa Aceh mengenai waktu:
Detik : Deutik
Menit : Minèt
Jam : Jeum
Hari : Uroë
Bulan : Buleun
Tahun : Thôn
Portal Belajar Bahasa Aceh 